Z przyjemnością informujemy, że na stronie internetowej Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury,  w zakładce Działalność wydawnicza, jest już dostępny najnowszy jubileuszowy zeszyt Kwartalnika Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury 2 (50)/2023 w wersji elektronicznej (link).

Numer otwiera słowo wstępne Redaktora Naczelnego prof. dra hab. Czesława P. Kłaka, w którym poinformował, że Minister Edukacji i Nauki w Komunikacie z dnia 17 lipca 2023 r. w sprawie wykazu czasopism naukowych i recenzowanych materiałów z konferencji międzynarodowych przyznał kwartalnikowi 70 pkt. Redaktor Naczelny podkreśla, że od końca 2021 r. widać wyraźny progres w zakresie ewaluacji periodyku, który sukcesywnie zyskuje w punktacji czasopism, a zarazem przyznane punkty nie są kontestowane w ramach ogólnopolskiej debaty dotyczącej oceny czasopism.

Pierwszy z zaprezentowanych artykułów zatytułowany jest „Zagrożenia fałszywymi depozycjami świadków oraz podejrzanych wobec funkcjonariuszy publicznych. Wybrane zagadnienia (część I)”. Jego autor dr Grzegorz Ocieczek podejmuje próbę opisu kwestii związanej z zagrożeniami fałszywymi depozycjami ze strony podejrzanych wobec szeroko rozumianej grupy funkcjonariuszy publicznych, w tym w szczególności przedstawicieli organów ścigania oraz wymiaru sprawiedliwości. Publikacja z uwagi na obszerność prezentowanych w niej zagadnień została podzielona na dwie zasadnicze części. W pierwszej skupiono się na zagadnieniach natury ogólnej, w tym m.in. na definicji pojęcia „funkcjonariusz publiczny”, kontrowersjach związanych z pewnymi kolegiami osób nieuznawanych za funkcjonariuszy publicznych czy wreszcie na wybranym katalogu przestępstw, które mogą zostać popełnione w stosunku do funkcjonariuszy publicznych.

W kolejnym artykule pt. „Polityka karna państwa a sądowy wymiar kary. Uwagi na tle wykładni i stosowania przepisu art. 53 ust. 2 ustawy z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii”, dr Mikołaj Grzesik dąży do ustalenia, czy praktyka wymiaru sprawiedliwości w przypadku stosowania art. 53 ust. 2 ustawy z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, zwłaszcza w kontekście zaprezentowanych danych statystycznych, nie stanowi zaprzeczenia woli ustawodawcy w zakresie założonej polityki kryminalnej i tym samym nie stanowi naruszenia zasady podziału władz. W realizacji założeń na wstępie omówiono zasadę podziału władzy z perspektywy kreowania i wdrażania polityki karnej. Następnie omówiono dominujący sposób interpretacji znamienia „znacznej ilości” oraz wskazano podnoszone w tym zakresie wątpliwości doktryny i orzecznictwa. Omówiono na podstawie danych empirycznych praktykę wymiaru kary w zakresie zbrodni z art. 53 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, sygnalizując budzące wątpliwości trendy. Wreszcie, w tym kontekście udzielono odpowiedzi na pytanie, czy ewentualnie wstępnie diagnozowane – jako teza opracowania – możliwe naruszenie zasady podziału władzy nie ma charakteru iluzorycznego i czy nie wynika z błędnej rekonstrukcji woli ustawodawcy w zakresie polityki kryminalnej odzwierciedlonej w  odpowiednich przepisach poprzez posłużenie się częściowo blankietowym znamieniem „znacznych ilości”

W tekście „Kontakt telefoniczny tymczasowo aresztowanego z obrońcą oraz osobą najbliższą” dr Jan Sobiech przedstawia problematykę kontaktu telefonicznego tymczasowo aresztowanego z obrońcą oraz osobą najbliższą, którą zasadniczo reguluje art. 217c k.k.w. Przepis ten w ostatnich latach był kilkukrotnie nowelizowany, co pociągało za sobą istotne zmiany także dla statusu tych osób. Ewolucja ta jednak nie pozostaje bez związku z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego, którego wyroki z 2014 r. oraz 2022 r. miały znaczący wpływ na kształt art. 217c k.k.w. i w pewien sposób zróżnicowały status obrońcy oraz osoby najbliższej w kontekście kontaktu telefonicznego z tymczasowo aresztowanym. Nie bez znaczenia jest również aspekt prawa europejskiego, które, także poprzez swoje orzecznictwo, współkształtuje polskie ustawodawstwo i nadaje mu pewne ramy. W związku z tym należy postawić pytanie, co i w jakim stopniu determinuje kształt art. 217c k.k.w. w kontekście poruszonej problematyki.

Artykuł Tomasza Stępnia pt. „Organ właściwy do wydania europejskiego nakazu dochodzeniowego w postępowaniu przygotowawczym w fazie in rem w zakresie informacji objętych tajemnicą bankową. Uwagi na tle postanowienia Sądu Najwyższego z 02.06.2022 r., I KZP 17/21, OSNKW 2022/7/26” dotyczy postanowienia Sądu Najwyższego , w którym poruszono tematykę organu właściwego do wydania europejskiego nakazu dochodzeniowego w postępowaniu przygotowawczym w fazie in rem w zakresie informacji objętych tajemnicą bankową. Komentowanym postanowieniem Sąd Najwyższy odmówił podjęcia uchwały w  sprawie przedstawionego zagadnienia prawnego, przekazanego na podstawie art. 441 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego przez Sąd Apelacyjny w Krakowie, a wymagającego zasadniczej wykładni ustawy: „Czy w toku postępowania przygotowawczego w zakresie ujawnienia informacji stanowiącej tajemnicę bankową dotyczącą banku mającego siedzibę poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej do wydania w trybie art. 589w § 1 i 5 k.p.k. europejskiego nakazu dochodzeniowego właściwym jest prokurator czy sąd okręgowy?”.

W kolejnym artykule dra Piotra Kosmatego zatytułowanym „Wybrane problemy procesowej kontroli i utrwalania rozmów” poruszone zostały istotne z punktu widzenia praktyki prokuratorskiej aspekty procesowej kontroli i utrwalania rozmów. Tematyka uregulowana w Rozdziale 26 Kodeksu postępowania karnego dotyka podstawowych praw jednostki, które są ściśle chronione przez Konstytucję oraz najwyższe rangą akty prawa międzynarodowego. Dlatego tak istotnym problemem jest właściwe zaprojektowanie przepisów pozwalających na inwigilację obywateli, jak również ich stosowanie w codziennej praktyce organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości. Autor przybliża ewolucję procesowego podsłuchu w polskiej przestrzeni prawnej, aby ułatwić zrozumienie obecnych regulacji w tym zakresie. Wskazuje także na trudności w interpretacji nieostrych znamion, takich jak „wypadek niecierpiący zwłoki”, który upoważnia prokuratora do zarządzenia kontroli i utrwalania treści rozmów telefonicznych, oraz „szczególnie uzasadniony wypadek”, który uzasadnia przedłużenie stosowania kontroli i utrwalania rozmów telefonicznych. Ponadto w artykule przybliżono tematykę dotyczącą możliwości przeprowadzania podsłuchu procesowego w ramach stosunkowo młodej instytucji prawnej – europejskiego nakazu dochodzeniowego. Przytoczono także liczne kontrowersje występujące w doktrynie w zakresie nowelizacji art. 237a k.p.k., który wyeliminował tzw. następczą zgodę sądu, oddając w ręce prokuratora decyzje w przedmiocie wykorzystania informacji z podsłuchu procesowego prowadzonego w ramach poszerzenia jego granic przedmiotowych lub podmiotowych.

W dziale Komparatystyka i Współpraca Międzynarodowa ukazał się artykuł prof. UP dr hab. Katarzyny Kaczmarczyk – Kłak pt. „Wybrane aspekty konstytucyjnych, międzynarodowych i europejskich (unijnych) uwarunkowań prawa ubezpieczeń społecznych w świetle orzecznictwa”. W pracy  przedstawiono problematykę zabezpieczenia społecznego, zarówno na gruncie regulacji krajowej, jak i międzynarodowej oraz unijnej. Wskazano, że z uwagi na fakt, iż ustawa zasadnicza nie wskazuje zakresu i formy prawa do zabezpieczenia społecznego, można przyjąć, że objęte są nim także nowe metody ochrony prawnej łagodzenia skutków zajścia ryzyk socjalnych (np. kapitałowe systemy emerytalne). Jednocześnie zwrócono uwagę, że swoboda ustawodawcy w kształtowaniu treści praw socjalnych podlega istotnym ograniczeniom, mimo tego, że ustrojodawca pozostawił w tym zakresie swobodę dla ustawodawcy, który ma określić elementy prawa do zabezpieczenia społecznego. Rozważania w aspekcie krajowym, międzynarodowym i unijnym wsparto orzecznictwem.

W dziale Studium przypadku dr Rafał Łyżwa zaproponował kierunek rozwiązania problemów prawnych zawartych w tekście, który ukazał się w poprzednim numerze pt. „Odpowiedzialność karna za przetrzymywanie okazu obcego gatunku inwazyjnego stanowiącego zagrożenie dla Polski”.

W dziale Debiuty Beata Piekło w artykule pt. „Pojęcie narażenia na bezpośrednie niebezpieczeństwo w rozumieniu art. 160 § 1 k.k. w świetle orzecznictwa sądowego” poddała analizie orzecznictwo Sądu Najwyższego i sądów powszechnych, dotyczące pojęcia narażenia na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu w ujęciu art. 160 § 1 k.k., a finalnie podjęła próbę udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy orzecznictwo sądowe jest w tym zakresie jednolite, czy też występują problemy interpretacyjne, których rozwiązanie wymaga ingerencji ustawodawcy

Prof. dr hab. Czesław Kłak jest autorem Glosy do wyroku Sądu Najwyższego z 28.02.2023 r. I KK 437/22. Glosa dotyczy dopuszczalności zmiany opisu czynu zarzuconego oskarżonemu i/lub jego kwalifikacji prawnej w wyroku nakazowym w kontekście ustawowych przesłanek orzekania w postępowaniu nakazowym. Autor wyraża pogląd, że taka zmiana jest możliwa, jeżeli nie wykracza poza granice skargi oskarżyciela oraz znajduje na podstawie zebranego w  postępowaniu przygotowawczym materiału dowodowego. Jeżeli zachodzą wątpliwości dowodowe odnośnie do okoliczności czynu i winy oskarżonego to samo procedowanie w  trybie nakazowym jest niedopuszczalne, a w konsekwencji sąd nie może wydać wyroku nakazowego. Jeżeli jednak materiał dowodowy pozwala na orzekanie w trybie nakazowym, to sąd może dokonać zmiany opisu czynu zarzuconego oskarżonemu i/lub jego kwalifikacji prawnej, ustawa procesowa nie wyklucza bowiem takiej możliwości.

Zeszyt zamyka dział poświęcony funkcjonowaniu Krajowej Szkoły zawierający cykliczne opracowanie dra Piotra Kosmatego pt. Z życia Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury obejmujące przegląd mających miejsce w ostatnim kwartale, najistotniejszych wydarzeń oraz projektów realizowanych przez Krajową Szkołę. Serdecznie zapraszamy do lektury Kwartalnika oraz do zapoznania się z informacjami przeznaczonymi dla autorów (Link).

dr Piotr Kosmaty

prokurator Prokuratury Regionalnej w Krakowie

Kierownik Wydawnictwa Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury

Rzecznik Prasowy Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury