Dyrektor Krajowej Szkoły o zmianach dotyczących aplikacji sędziowskiej i asesury sądowej
Najistotniejsze zasady funkcjonowania aplikacji sędziowskiej i asesury sądowej po nowelizacji ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury, ustawy o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw, które weszły w życie w dniu 21 czerwca 2017 r.
- Aplikacja sędziowska będzie trwała 36 miesięcy, a bezpośrednio po jej zakończeniu aplikanci będą składać egzamin sędziowski.
W nowym programie aplikacji jeszcze większy nacisk zostanie położony na kształcenie praktyczne – warsztaty, seminaria, symulacje. Aplikanci w dalszym ciągu będą odbywali praktyki w sądach powszechnych pod opieką patronów – sędziów. Celem lepszego przygotowania aplikantów do służby sędziowskiej, planowane jest wzbogacenie szkolenia o praktyki w Urzędzie Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, Izbach Dziecka, Izbach Skarbowych.
Dodatkowo, po odbyciu 24 miesięcy aplikacji sędziowskiej, aplikant będzie mógł zostać upoważniony przez sędziego patrona praktyki do wykonywania czynności w trakcie posiedzenia jawnego lub rozprawy, stanowiących kompetencję sędziego – przewodniczącego składu, w obecności i pod nadzorem sędziego. Rozwiązanie takie już funkcjonuje w niektórych systemach prawnych Państw Członkowskich Unii Europejskiej.
W dalszym ciągu każdy cykl szkoleniowy będzie zamykać sprawdzian wiedzy i umiejętności jej praktycznego wykorzystania, przeprowadzany przez komisję sprawdzianową składającą się z sędziów – wykładowców danej tematyki, a niezaliczenie tego sprawdzianu lub praktyki będzie skutkowało skreśleniem z listy aplikantów.
- Osoby, które odbyły aplikację sędziowską i złożyły egzamin sędziowski będą mogły zostać asesorami sądowymi według obiektywnych i przejrzystych zasad naboru.
Egzaminowanemu aplikantowi sędziowskiemu będzie przysługiwał wybór jednego z wolnych stanowisk asesorskich, dokonywany ściśle według kolejności miejsca zajmowanego na liście klasyfikacyjnej, które uwarunkowane jest wyłącznie wynikiem uzyskanym na egzaminie sędziowskim. Zatem największe możliwości wyboru będzie miał aplikant znajdujący się na początku listy, a więc ten, który najlepiej zdał egzamin sędziowski.
Asesorów sądowych będzie mianował Minister Sprawiedliwości, który następnie przedstawi Krajowej Radzie Sądownictwa wykaz mianowanych asesorów.
O powierzeniu asesorowi sądowemu pełnienia czynności sędziowskich (na okres czterech lat) będzie decydowała Krajowa Rada Sądownictwa poprzez prawo zgłoszenia sprzeciwu co do pełnienia przez asesora sądowego obowiązków sędziego. Od uchwały Krajowej Rady Sądownictwa wyrażającej sprzeciw co do pełnienia obowiązków sędziego, asesorowi będzie przysługiwało odwołanie do Sądu Najwyższego na zasadach ogólnych.
Status asesora sądowego, zatrudnionego na podstawie mianowania na czas nieokreślony, któremu powierzono pełnienie czynności sędziego zrównany jest z pozycją sędziego, w szczególności w zakresie możliwości usunięcia ze stanowiska, co może nastąpić wyłącznie na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu dyscyplinarnego.
Ponadto stosunek służbowy asesora sądowego ustanie z mocy prawa w przypadku:
a) sprzeciwu co do pełnienia przez asesora obowiązków sędziego – z dniem uprawomocnienia się uchwały Krajowej Rady Sądownictwa,
b) niezłożenia przez asesora sądowego wniosku o powołanie do urzędu sędziego – z upływem okresu, na jaki powierzono asesorowi pełnienie obowiązków sędziego,
c) powołania do pełnienia urzędu sędziego – z dniem poprzedzającym powołanie na stanowisko sędziowskie,
d) nieprzedstawienia przez Krajową Radę Sądownictwa wniosku o powołanie asesora sądowego do pełnienia urzędu sędziego – z dniem uprawomocnienia się uchwały Krajowej Rady Sądownictwa,
e) zrzeczenia się urzędu – jako równoznaczne ze złożeniem oświadczenia o zrzeczeniu się urzędu będzie traktowane cofnięcie przez asesora sądowego wniosku o powołanie do pełnienia urzędu sędziego.
- Po upływie 36 miesięcy pełnienia przez asesora sądowego obowiązków sędziowskich, o ile złoży on wniosek o powołanie na stanowisko sędziego, dokonywana będzie ocena jego kwalifikacji do pełnienia tego urzędu. Oceny będą dokonywać wizytatorzy z obszaru innego sądu okręgowego niż ten, w którym znajduje się sąd rejonowy będący miejscem służbowym asesora.
W wypadku zgłoszenia przez asesora uwag do oceny, organem uprawnionym do ich rozpoznania będzie Krajowa Rada Sądownictwa. Przed podjęciem uchwały o nieprzedstawieniu takiego kandydata do powołania na stanowisko sędziowskie, Krajowa Rada Sądownictwa obowiązana będzie zarządzić lustrację jego pracy przez trzech sędziów wizytatorów z obszaru innej apelacji niż apelacja, na obszarze której znajduje się sąd stanowiący miejsce służbowe asesora.
Po uzyskaniu pozytywnej opinii co do swojej pracy, asesor sądowy zostanie przedstawiony przez Krajową Radę Sądownictwa Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej z wnioskiem o powołanie na urząd sędziego. W wypadku podjęcia przez Krajową Radę Sądownictwa negatywnej uchwały, asesorowi przysługiwać będzie od niej odwołanie do Sądu Najwyższego na zasadach ogólnych.
Dyrektor Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury
dr hab. Małgorzata Manowska